KPSS TÜRKÇE Cümle Çeşitleri Konu Anlatımı Ve Soru Çözümleri

 Cümle Çeşitleri:

a) Yüklemine Göre Cümleler :

1. Fiil Cümlesi : Yüklem durumunda bulunan söz , çekimlenmiş bir fiilse cümle , “ fiil
cümlesi ” dir.

– En kötü günlerinde arkadaşına yardım etti.

– Soğuk günler , artık geride kaldı.

2. İsim Cümlesi : Yüklem durumundaki söz isimden oluşuyorsa cümle , “ isim
cümlesidir ”.

– Hava bugün çok soğuktu.

– Kitap , insanın en iyi dostudur.

b) Öge Dizilişine Göre Cümleler :

1. Kurallı ( Düz) Cümle : Yüklemi “ sonra bulunan ” cümlelerdir.

– Ülkemiz , ormanlar bakımından gittikçe fakirleşiyor.

– Buralarda eskiden çok güzel evler vardı.

2. Devrik Cümle : Yüklemi “ sonra bulunmayan ” cümlelerdir.

– Bu kitabı iki yıl önce okumuştum ben.

– Onun ne kadar çalışkan olduğunu bilmez miyim hiç ?

3. Eksiltili Cümle : “ Yüklemi bulunmayan ” cümlelerdir.

– Karşımızda geniş ve yemyeşil bir ova …

C. Yapılarına Göre Cümleler :

1. Basit Cümle : “ Tek yargı ” bildiren cümlelerdir.

Bu cümlelerde yan cümle yani temel yargının anlamını destekleyen yargı bulunmaz.

– Sokağın başındaki iki katlı büyük evi onlar aldı.

2. Birleşik Cümle : Tek bir yüklemi olan ve içinde yan cümle bulunan yargılardır. (
Yan cümle fiilimsilerle , – sa , – se koşul şart kipiyle , ki bağlacıyla kurulabilir. )

– Planlı çalışarak sınavı kazandı.
Y.c Y.
( Fiilimsi )

Soru : “ Dışarıda güzel bir bahar havası vardı. ” cümlesinin niteliği aşağıdakilerden
hangisidir ?

a) Basit – devrik – olumlu – isim

b) Basit – kurallı – olumlu – isim

c) Bileşik – kurallı – olumlu – isim

d) Basit – kurallı – olumsuz – isim

e) Basit – devrik – olumsuz – eylem

CEVAP : B

 

3. Sıralı Cümle :

– En az iki yüklemi bulunan cümlelerdir.

Ayağa kalktı , kapıya doğru ilerledi , dışarı çıktı.

a ) Sıralı – Bağımlı Cümle :

– Sıralı cümlelerde , yüklemlerin “ ortak ögesi ” bulunabilir.
– Öğrenciler kitaplarını aldılar, çantalarına koydular.
( Özne ve nesnesi ortak olduğu için sıralı – bağlı cümle )

b) Sıralı – Bağımsız Cümle :

– Sıralı cümleyi oluşturan yüklemlerin , hiçbir ögesi ortak olmayabilir.

– Kapıyı hızlı hızlı çaldı içeriden hiçbir ses gelmiyordu.

( Yüklemlerin ortak ögesi olmadığından sıralı – bağımsız cümle )