KPSS TÜRKÇE Cümlenin Öğeleri Konu Anlatımı Ve Soru Çözümleri

 Cümlenin Ögeleri :

1. Yüklem : Cümlede bir “ yargıyı ortaya koyan ” temel unsurdur.

– Evimiz , bir derenin kenarındaki küçük yemyeşil bir bahçenin ortasındaydı.

2. Özne : Cümlede yüklemin bildirdiği işi , hareketi yapan ögedir.

Özneyi bulmak için yükleme “ Kim ? Ne ? ” soruları sorulur.

– Türk şiir geleneğinin önemli bir halkası daha koptu.

Soru : Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru özneyi buldurmaya yöneliktir ?

a) Beni mi aradılar ?

b) Aşağı mı ineceğiz ?

c) Dün mü geldiniz ?

d) Yağmur mı yağıyor ?

e) Çok mu yoruldun ?

CEVAP : D

Not : Her cümlede “ özne ” bulunmaz. Yani eylemi yapan bazen belli değildir.

– Kasabaya bu yoldan gidilmez.
( Özne ? )

3. Nesne: Cümlede yüklemin bildirdiği işten etkilenen ögedir.Yükleme sorulan “kimi?

neyi? ne? ” sorularına cevap verir. “Ne? ” sorusunu özneyi bulmak için de sorarız.

Uyarı : Nesne ile özneyi karıştırmamak için “ ne ? ” sorusu önce özneyi , daha
sonra nesneyi bulmak için sorulmalıdır.

Nesneler ikiye ayrılır :

a) Belirtili Nesne : “ Neyi ? , Kimi? ” sorularına cevap veren ve ismin “ – i ” hal ekini alan ögedir.

– Atilla İlhan’ın şiirlerini severek okur.

b) Belirtisiz Nesne : Nesne görevinde bulunan söz , “ -i ” hal ekini almamışsa “
belirtisiz nesne ” dir.

– Arkadaşına hediye aldı.

4. Dolaylı Tümleç : “ – e , – de , – den ” eklerini alan , “ Kime ? Neye ? Nerede ?
Nereden? sorularına cevap veren ögedir.

– Elindeki kitap ve defterleri bana verdi.

– Hepimiz , resmin güzelliğine hayran olduk.

5. Zarf ( Belirteç ) Tümleci : Yüklemin “ zamanını , durumunu ( niteliğini ) , yönünü ” bildiren ögedir.
– Ne zaman ? Nasıl ? Niçin? Ne ? Nereye ? soruları “ Zarf tümleci ” ni buldurmaya
yöneliktir.

– Dosta düşmana muhtaç olmadan yaşamalıyız.

Uyarı : “ Yükleme sorulan Nereye ? ” sorusu hem Zarf Tümlecini hem Dolaylı
Tümleci buldurmaya yöneliktir. Sözcük , hal ekini aldığında Dolaylı Tümleç ek
almadığında ( yalın halde bulunduğunda ) Zarf Tümleci görevini üstlenmiş olur.

– Aşağıya indi. ( Dolaylı Tümleç )

– Aşağı indi. ( Zarf Tümleci )

SORU : Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Zarf Tümleci yoktur ?

a) Biz , bu geziye katılacağız.

b) Geceyi uyuyarak geçireceğiz.

c) Bizimle gelirseniz pek sevineceğiz.

d) Erkenden yola çıktık.

e) Her şeyi ayrıntılarıyla düşüneceğiz.

Cevap : A